Karadeniz Teknik Üniversitesi (KTÜ) Fizik Bölümü Süperiletkenlik Araştırma Grubu çalışmalarını yürüttükleri manyetik raylı tren projesi için şehirdeoyuncaktren bırakmadı. Ekip, tren bulmakta zorluk çekiyor.
Karadeniz Teknik Üniversitesi (KTÜ) Fizik Bölümü Süperiletkenlik Araştırma Grubu saatte yaklaşık 500 kilometre hıza ulaşabilen manyetik raylı tren (maglev) çalışmasında Trabzon’daki oyuncakçılardan çok sayıda tren alarak deneme yaptı.Yenidenemeler için kentte zaman zaman tren bulamayan bilim ekibi, Ankara ya da İstanbul’daki oyuncakçılardan tren sipariş etmeye başladı.Fizik Bölümü Başkanı Prof. Dr. Ekrem Yanmaz ve ekibi, İngilizce’de manyetik olarak havada tutma, yükseltme anlamına gelen “magnetic levitation” sözcüklerinin kısaltılmasından oluşan maglev sisteminin bir modelini laboratuvarlarında oluşturdu.
Sistem iki mıknatısın eş kutuplarının birbirini itmesi mantığıyla çalışıyor. Alt alta uygun şekilde konulmuş iki mıknatıstan biri manyetik itme kuvvetlerinin etkisiyle diğerinin üzerinde hiçbir yere değmeden havada durabiliyor. Sistem, Türkiye’de ilk kez KTÜ’de üretilen tek kristal süperiletkenleriyle bu laboratuvarda deneniyor.
Çeşitli malzemelerin eksi 196 dereceye kadar soğutulmasıyla mıknatıs raylar üzerinde oluşturulan “manyetik yastık” içinde hareket eden tren, hiçbir yere temas etmeden yüksek hızda hareket edebiliyor. Sistemin, Japonya’da denenen modelinde ise saatte 520 kilometre hıza ulaşılabildi.
Oyuncak tren temininde zorluk çekiyorlar
Yıllardır bu sistem ve model üzerinde çalışan Bölüm Başkanı Prof. Dr. Yanmaz ve ekibi, titizlikle yürüttükleri çalışmalarında bilimsel zorlukların yanı sıra, modelde kullanılacak oyuncak tren temininde zaman zaman zorluk çekiyor.
Denemelerde çeşitli nedenlerle kırılan, çatlayan, işlev göremez hale gelen sert plastikten oyuncak trenlerin Trabzon’da temininde zorlanan, oyuncakçı dolaşıp kimi zaman istedikleri türde tren bulamayan ekip üyeleri, Ankara ve İstanbul gibi büyükşehirlerden siparişle oyuncak tren getirtiyor.
KTÜ Fen Fakültesi Fizik Bölümü Katıhal Anabilim Dalı Öğretim Üyesi Doç. Dr. Tayfur Küçükömeroğlu, yaptığı açıklamada, dünyada bazı prototip uygulamaları da yapılmış olan manyetik yastık üzerindeki tren modellerinden birini de kendilerinin uyguladığını belirterek, “Ancak Trabzon’da birçok oyuncakçıyı gezip işimize yarar oyuncak tren bulduktan sonra yaptığımız denemelerde oldukça fazla tren tükettik” dedi.
Kentte oyuncak tren bulamadıkları zamanlar olduğunu dile getiren Küçükömeroğlu, “Hatta bazen kentte bulamayıp İstanbul’dan, Ankara’dan oyuncak tren getirtme durumumuz bile oldu” diye konuştu.
Bakan Bayraktar’a da brifing verdiler
Son olarak laboratuvarlarında Çevre ve Şehircilik Bakanı Erdoğan Bayraktar’ı ağırladıklarını, ona da manyetik raylı tren (maglev) modelini uygulamalı olarak gösterdiklerini anlatan Küçükömeroğlu, “Bakanımız çalışmalarımızı çok olumlu karşıladı. Üzerine düşen her türlü desteği verebileceğini söyledi. Bir şeyleri üretmek ve bu şekilde gösteri haline getirmek başta hocamız Ekrem Yanmaz olmak üzere bizler için kıvanç kaynağı” dedi.
Yrd. Doç. Dr. Alev Aydıner ise son zamanlarda maglev uygulamalarının dünyanın çeşitli ülkelerinde deneme amaçlı gösterilerde kullanıldığını, kendilerinin de ürettikleri tek kristal süperiletkenlerle, bir model üzerinde deneme yaptıklarını belirtti.
Çevre dostu ve hızlı bir sistem
Raylı sistemlerin yanı sıra sağlıkla ilgili MR cihazında, kardiyolojik cihazlarda da kullanılan tek kristal üretimini Türkiye’de ilk kez KTÜ’de gerçekleştirdiklerinin altını çizen Aydıner, “Üretimden sonra çabamız, dünyanın pek çok ülkesinde de yapılan bu tek kristali, uluslararası literatüre sokmaktı. Bunu da başardık. Şu anda kabul edilen yayınlarımızla uluslararası arenada biz de varız diyebiliyoruz” ifadelerini kullandı.
Üniversite kampüsünde gösteri amaçlı manyetik raylı tren (maglev) yapılması konusunda bir hedefleri olduğunu kaydeden Aydıner, maliyeti fazla ancak çevre dostu, yakıt kullanılmayan ve hızlı bir sistem olan maglevi, 2045 yıllarında Japonya’nın kurmayı planladığını anlattı
